قسمت اول :
کوک
کوک در موسیقی به دو معنا میتواند به کار گرفته بشود:
کوک کردن، به معنای تنظیم یک ساز موسیقی به شکلی کهنتها به درستی نواخته شود.ارتعاش-سعیدمیرزایی
دستگاههای کوک، که هر یک نظامی است که ارتفاع (زیر و بمی) نتهایمختلف بر اساس آن تعیین میشود.
کوک کردن
کوک کردن روندی است که در آن زیر و بمی نتهایی کهتوسط یک ساز موسیقی تولید میشود به شکلی تنظیم میگردد که فواصل بین نتها مطابق یکنظام مشخص باشد. عموماً برای کوک کردن از یک نت مرجع مشخص استفاده میشود، مثلاً باقرار دادن نت «لا» برابر با ۴۴۰ هرتز سایر نتها به دست میآید و ساز بر این اساس کوکمیگردد. ساز ناکوک سازی است که در آن ارتفاع برخی نتها زیرتر (دیز) یا بمتر (بمل)از چیزی است باید باشد. همچنین، یک ساز میتواند به تناسب نتهای خودش کوک باشد (نتهابا هم هماهنگ باشند) اما اگر نتهای آن با نت مرجع ناسازگار باشند (مثلاً نت «لا» رادر فرکانس دقیقاً ۴۴۰ هرتز تولید نکند) باز ناکوک دانسته میشود.
اگر چه بیشتر سازهایی که کوک میشوند جزو سازهای زهیهستند، سازهای دیگری را نیز میتوان کوک کرد (به عنوان مثال سنج یا برخی سازهای بادی).برای کوک کردن روشهای مختلفی وجود دارد. سادهترین روش مبتنی بر هماهنگ کردن صدایساز با صدای یک ساز دیگر یا صدای یک خواننده است (روش گوشی). از روش گوشی برای کوککردن برخی سیمهای یک ساز نسبت به سیمهای دیگر نیز استفاده میشود (مثلاً در کوک کردنگیتار میتوان یک سیم را مرجع قرار داد و پنج سیم دیگر را بر اساس آن کوک کرد). درارکسترهای سمفونیک معمولاً نوازندههای بقیهٔ سازها ساز خود را بر اساس نت «لا» یا«سی بمل» که توسط نوازندگان اوبو یا کلارینت نواخته میشود کوک میکنند.
روشی دیگر که برای کوک کردن دقیقتر به کار میرود،استفاده از هارمونیکها است. برای نمونه اگر بالاترین سیم یک ویولن سل در میانهاشبه آرامی فشرده شود و آرشه بر آن کشیده شود، صدای هارمونیکی که تولید میشود معادلصدایی است که از آرشه کشیدن بر روی سیم دوم در حالی حاصل میشود که یک سوم جلوتر فشردهشده. در کوک کردن با روش هارمونیک فاصلههای پنجم نیز به کار گرفته میشوند. دقیقترینروش کوک عبارت است از استفاده از یک دیاپازون (امروزه غالباً از دیاپازون ۴۴۰ هرتزاستفاده میشود) یا دستگاههای الکترونیکی مخصوص کوک کردن.ارتعاش-سعیدمیرزایی
کوکهای متفاوت
اگر چه بسیاری از سازها کوکهایی متداول دارند که دربیشتر موارد از آن استفاده میشود (برای نمونه کوک متداول برای ویولن عبارت است از«می»، «لا»، «ر»، «سل») اما گاهی کوکهای متفاوت دیگری نیز که تداول کمتری دارند برایاین سازها به کار گرفته میشوند. برای نمونه سوئیت پنجم ویولن سل باخ نیازمند آن استکه کوک سیم بالای ویولن سل از «لا» به «سل» تغییر داده شود (یک نت بمتر شود).
مفهوم کوک در موسیقی
مدیران انجمن: behrang، mojtaba190
- saeedmv
- مدیر بخش تئوری موسیقی و پیانو
- پست: 346
- تاریخ عضویت: شنبه ۲۰ آذر ۱۳۸۹, ۱:۳۸ ب.ظ
- امتیاز: 264
- اولین ساز: Casio CT-700
- کیبرد فعلی: Yamaha-Tyros2
- کارت صوتی: M-Audio Fast Track P
- میکروفون: Alctron-MC001
- نرم افزار: Adobe Audition, Cubase
- موبایل: iPhone 5S
- زمينه تخصص: آهنگسازي حرفه اي
- محل اقامت: تهران
- تشکر کرده: 2 دفعه
- تشکر شده: 7 دفعه
مفهوم کوک در موسیقی
Mama, she has taught me well
مامان به من خوب یاد داد
Told me when I was young
وقتی جوان بودم به من گفت
Son, your life’s an open book
پسرم، زندگیت مانند یک کتاب باز است
Don’t close it before it’s done
تا تمامش نکردی آن را نبند ...
- saeedmv
- مدیر بخش تئوری موسیقی و پیانو
- پست: 346
- تاریخ عضویت: شنبه ۲۰ آذر ۱۳۸۹, ۱:۳۸ ب.ظ
- امتیاز: 264
- اولین ساز: Casio CT-700
- کیبرد فعلی: Yamaha-Tyros2
- کارت صوتی: M-Audio Fast Track P
- میکروفون: Alctron-MC001
- نرم افزار: Adobe Audition, Cubase
- موبایل: iPhone 5S
- زمينه تخصص: آهنگسازي حرفه اي
- محل اقامت: تهران
- تشکر کرده: 2 دفعه
- تشکر شده: 7 دفعه
Re: مفهوم کوک در موسیقی
قسمت دوم:
دستگاههای کوک
نظامهای مختلفی برای کوک کردن سازهای موسیقی وجوددارد. هر دستگاه کوک مشخص میکند که نتهایی که توسط ساز تولید میشوند باید دقیقاًچه ارتفاعی داشته باشند (چه فرکانسی داشته باشند). از آنجا که بین زیر و بمی صدای یکساز و رنگ صدای آن ساز ارتباط سایکوآکوستیک وجود دارد، برخی ترکیبهای زیر و بمی صدابرای برخی رنگهای صدا حالتی «طبیعیتر» پیدا میکنند. بسیاری از این ترکیبها از نظرفیزیکی تناسبی مشخص بین فرکانسهای خود دارند؛ به عنوان نمونهاگر فرکانس یک صدا دو برابر فرکانس صدای دیگری باشد،نواختن همزمان این دو، صدای طبیعی اکتاو را حاصل میکند؛ مثل نت سی در اکتاو اول و همان نت سی در مثلاً اوکتاو چهارم.
اگر فرکانس یک صدا نسبت به فرکانس صدایی دیگر تناسب۲به۳داشته باشد، نواختن همزمان این دو، صداییک پنجم کامل را ایجاد میکند. (فاصله پنجم معرف است).
دستگاههای کوک برای گام کروماتیک دوازده نتیگام کروماتیک که توسط بیشتر سازهای موسیقی موجوداستفاده میشود، مبتنی بر دوازده نت است که تمامی نتهای گام معتدل غربی را شامل میشوند(به ترتیب «دو، دو دیز، ر، ر دیز و الی آخر). تفاوت دستگاههای کوک برای گام کروماتیکدر این است که مشخص کنند که فرکانس دقیق هر کدام از این نتها چیست.
نظام کوک خالص
پرلود شماره۱ (نام آهنگی می باشد)از یوهانسباستین باخ در دو ماژور، نواخته شده با سازی که به روش نظام کوک خالص کوک شده در نظام کوک خالص غربی، نسبت فرکانسها به صورتکسرهایی مشخص میشود که صورت و مخرجشان اعداد کوچک (یک یا دو رقمی) است. متداولترینروش آن است که نسبت صداها را برای نتهای اصلی (دو، ر، می، فا، ...) به ترتیب۱:۱،۹:۸،۵:۴،۴:۳،۳:۲،۵:۳،۱۵:۸و۲:۱تعیین میکند. در این مثال فرکانس نت اولینسبت به نت پایه تناسب۱:۱دارد (نت اول همان نت پایه است، مثلاً اگرنت پایه را «نت دو با فرکانس۲۶۱٫۶هرتز» فرض کنیم، نت اول همان «دو» است)و نت آخری که در واقع یک اکتاو بالاتر قرار دارد، فرکانس دو برابر اولی دارد (نسبت۲:۱)یعنی نت آخر «نت دو با فرکانس۵۲۳٫۲»خواهد بود.
اگر چه نظام کوک خالص امکان تعریف نتها با استفادهاز نسبتهای سادهٔ ریاضی را میدهد اما خالی از اشکال نیست. در مثالی که بالاتر زدهشد، فاصلهٔ بین نت «ر» تا «لا» (۵:۳تا۹:۸)برابر۴۰:۲۷استدر حالی که انتظار میرفت فاصلهٔ این دو نت۳:۲باشد(چون در فاصلهٔ پنجم کامل از همدیگر هستند). حتی با تغییر این نسبتها هم این مشکلمرتفع نمیشود. برای همین دستگاههای پیچیدهتر برای کوک کردن ابداع شدهاند.
دستگاههای کوک
نظامهای مختلفی برای کوک کردن سازهای موسیقی وجوددارد. هر دستگاه کوک مشخص میکند که نتهایی که توسط ساز تولید میشوند باید دقیقاًچه ارتفاعی داشته باشند (چه فرکانسی داشته باشند). از آنجا که بین زیر و بمی صدای یکساز و رنگ صدای آن ساز ارتباط سایکوآکوستیک وجود دارد، برخی ترکیبهای زیر و بمی صدابرای برخی رنگهای صدا حالتی «طبیعیتر» پیدا میکنند. بسیاری از این ترکیبها از نظرفیزیکی تناسبی مشخص بین فرکانسهای خود دارند؛ به عنوان نمونهاگر فرکانس یک صدا دو برابر فرکانس صدای دیگری باشد،نواختن همزمان این دو، صدای طبیعی اکتاو را حاصل میکند؛ مثل نت سی در اکتاو اول و همان نت سی در مثلاً اوکتاو چهارم.
اگر فرکانس یک صدا نسبت به فرکانس صدایی دیگر تناسب۲به۳داشته باشد، نواختن همزمان این دو، صداییک پنجم کامل را ایجاد میکند. (فاصله پنجم معرف است).
دستگاههای کوک برای گام کروماتیک دوازده نتیگام کروماتیک که توسط بیشتر سازهای موسیقی موجوداستفاده میشود، مبتنی بر دوازده نت است که تمامی نتهای گام معتدل غربی را شامل میشوند(به ترتیب «دو، دو دیز، ر، ر دیز و الی آخر). تفاوت دستگاههای کوک برای گام کروماتیکدر این است که مشخص کنند که فرکانس دقیق هر کدام از این نتها چیست.
نظام کوک خالص
پرلود شماره۱ (نام آهنگی می باشد)از یوهانسباستین باخ در دو ماژور، نواخته شده با سازی که به روش نظام کوک خالص کوک شده در نظام کوک خالص غربی، نسبت فرکانسها به صورتکسرهایی مشخص میشود که صورت و مخرجشان اعداد کوچک (یک یا دو رقمی) است. متداولترینروش آن است که نسبت صداها را برای نتهای اصلی (دو، ر، می، فا، ...) به ترتیب۱:۱،۹:۸،۵:۴،۴:۳،۳:۲،۵:۳،۱۵:۸و۲:۱تعیین میکند. در این مثال فرکانس نت اولینسبت به نت پایه تناسب۱:۱دارد (نت اول همان نت پایه است، مثلاً اگرنت پایه را «نت دو با فرکانس۲۶۱٫۶هرتز» فرض کنیم، نت اول همان «دو» است)و نت آخری که در واقع یک اکتاو بالاتر قرار دارد، فرکانس دو برابر اولی دارد (نسبت۲:۱)یعنی نت آخر «نت دو با فرکانس۵۲۳٫۲»خواهد بود.
اگر چه نظام کوک خالص امکان تعریف نتها با استفادهاز نسبتهای سادهٔ ریاضی را میدهد اما خالی از اشکال نیست. در مثالی که بالاتر زدهشد، فاصلهٔ بین نت «ر» تا «لا» (۵:۳تا۹:۸)برابر۴۰:۲۷استدر حالی که انتظار میرفت فاصلهٔ این دو نت۳:۲باشد(چون در فاصلهٔ پنجم کامل از همدیگر هستند). حتی با تغییر این نسبتها هم این مشکلمرتفع نمیشود. برای همین دستگاههای پیچیدهتر برای کوک کردن ابداع شدهاند.
Mama, she has taught me well
مامان به من خوب یاد داد
Told me when I was young
وقتی جوان بودم به من گفت
Son, your life’s an open book
پسرم، زندگیت مانند یک کتاب باز است
Don’t close it before it’s done
تا تمامش نکردی آن را نبند ...
- saeedmv
- مدیر بخش تئوری موسیقی و پیانو
- پست: 346
- تاریخ عضویت: شنبه ۲۰ آذر ۱۳۸۹, ۱:۳۸ ب.ظ
- امتیاز: 264
- اولین ساز: Casio CT-700
- کیبرد فعلی: Yamaha-Tyros2
- کارت صوتی: M-Audio Fast Track P
- میکروفون: Alctron-MC001
- نرم افزار: Adobe Audition, Cubase
- موبایل: iPhone 5S
- زمينه تخصص: آهنگسازي حرفه اي
- محل اقامت: تهران
- تشکر کرده: 2 دفعه
- تشکر شده: 7 دفعه
Re: مفهوم کوک در موسیقی
قسمت سوم (پایانی):
کوک فیثاغورثی
پرلود شماره۱از یوهانسباستین باخ در دو ماژور، نواخته شده با سازی که به روش فیثاغورثی کوک شده.
کوک فیثاغورثی در واقع یک حالت خاص از نظام کوکخالص است که در آن نسبت فرکانس نتها بر اساس تناسب۳:۲محاسبهمیگردد. با این روش صدای۱۲نت گام کروماتیک بر اساس تناسبات۱:۱،۲۵۶:۲۴۳،۹:۸،۳۲:۲۷،۸۱:۶۴،۴:۳،۷۲۹:۵۱۲،۳:۲،۱۲۸:۸۱،۲۷:۱۶،۱۶:۹،۲۴۳:۱۲۸و۲:۱به دست میآید. در تمامی این نسبتها، عددصورت و مخرج تنها به۲یا به۳بخشپذیرهستند و هیچ عدد اول دیگری به جز۲و۳جزوریشههای این اعداد نیست. کوک فیثاغورثی در دورههای رنسانس و قرون وسطا از اهمیت بالاییبرخوردار بود.
در روش فیثاغورثی فواصل اصلی به سه دسته تقسیم میشوند:
1- لیما (به انگلیسی: limma) معادلفاصلهٔ یک پرده است و نسبت فرکانس ۹:۸ دارد.
2-کاما (به انگلیسی: comma) معادل فاصلهٔ نیمپردهٔ دیاتونیک است (نیمپردهایکه بین دو نت غیر همنام دیده میشود، نظیر فاصلهٔ می و فا) و نسبت فرکانس ۲۵۶:۲۴۳ دارد.
3-نهایتاً نیمپردهٔ کروماتیک یا آپوتوم (به انگلیسی: apotome) که برابر اختلاف بین دو مورد قبلی است ونسبت فرکانس ۲۱۸۷:۲۰۴۸ دارد.
اعتدال میانگین یا اعتدال پرده میانه
پرلود شماره۱از یوهانسباستین باخ در دو ماژور، نواخته شده با سازی که به روش اعتدال میانگین کوک شده
اصطلاح «اعتدال» در موسیقی برای توصیف روشهاییاستفاده میشود که جهت اعتدال کوک ساز به کار میروند. در اعتدال میانگین، کسرهاییکه برای فاصلههای مشابه به کار گرفته میشود (نظیر۹:۸و۱۰:۹که هر دو برای فاصلهٔ یک پرده به کار گرفته میشوند) را میانگین میگیرند.
برای درک بیشتر مطالب فوق دوستان نیاز هست دوره کامل تئوری موسیقی و دوره کنسرواتواری رو دیده باشند
همچنین برای درک بیشتر در سطح مقدماتی بهبخش تئوری موسیقیمراجعه کنند .
کوک فیثاغورثی
پرلود شماره۱از یوهانسباستین باخ در دو ماژور، نواخته شده با سازی که به روش فیثاغورثی کوک شده.
کوک فیثاغورثی در واقع یک حالت خاص از نظام کوکخالص است که در آن نسبت فرکانس نتها بر اساس تناسب۳:۲محاسبهمیگردد. با این روش صدای۱۲نت گام کروماتیک بر اساس تناسبات۱:۱،۲۵۶:۲۴۳،۹:۸،۳۲:۲۷،۸۱:۶۴،۴:۳،۷۲۹:۵۱۲،۳:۲،۱۲۸:۸۱،۲۷:۱۶،۱۶:۹،۲۴۳:۱۲۸و۲:۱به دست میآید. در تمامی این نسبتها، عددصورت و مخرج تنها به۲یا به۳بخشپذیرهستند و هیچ عدد اول دیگری به جز۲و۳جزوریشههای این اعداد نیست. کوک فیثاغورثی در دورههای رنسانس و قرون وسطا از اهمیت بالاییبرخوردار بود.
در روش فیثاغورثی فواصل اصلی به سه دسته تقسیم میشوند:
1- لیما (به انگلیسی: limma) معادلفاصلهٔ یک پرده است و نسبت فرکانس ۹:۸ دارد.
2-کاما (به انگلیسی: comma) معادل فاصلهٔ نیمپردهٔ دیاتونیک است (نیمپردهایکه بین دو نت غیر همنام دیده میشود، نظیر فاصلهٔ می و فا) و نسبت فرکانس ۲۵۶:۲۴۳ دارد.
3-نهایتاً نیمپردهٔ کروماتیک یا آپوتوم (به انگلیسی: apotome) که برابر اختلاف بین دو مورد قبلی است ونسبت فرکانس ۲۱۸۷:۲۰۴۸ دارد.
اعتدال میانگین یا اعتدال پرده میانه
پرلود شماره۱از یوهانسباستین باخ در دو ماژور، نواخته شده با سازی که به روش اعتدال میانگین کوک شده
اصطلاح «اعتدال» در موسیقی برای توصیف روشهاییاستفاده میشود که جهت اعتدال کوک ساز به کار میروند. در اعتدال میانگین، کسرهاییکه برای فاصلههای مشابه به کار گرفته میشود (نظیر۹:۸و۱۰:۹که هر دو برای فاصلهٔ یک پرده به کار گرفته میشوند) را میانگین میگیرند.
برای درک بیشتر مطالب فوق دوستان نیاز هست دوره کامل تئوری موسیقی و دوره کنسرواتواری رو دیده باشند
همچنین برای درک بیشتر در سطح مقدماتی بهبخش تئوری موسیقیمراجعه کنند .
Mama, she has taught me well
مامان به من خوب یاد داد
Told me when I was young
وقتی جوان بودم به من گفت
Son, your life’s an open book
پسرم، زندگیت مانند یک کتاب باز است
Don’t close it before it’s done
تا تمامش نکردی آن را نبند ...